Καβάλα 12 Οκτωβρίου 2007
Το Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού –Αειφόρου Ανάπτυξης
Επισημάνσεις-Αλλαγές-Προτάσεις για τον Ν.Καβάλας
Α) Πρόλογος
Είναι ένα σχέδιο ανάπτυξης ενός ευρύτερου πολεοδομικού χώρου που εξετάζει και μελετά τις σχέσεις και τις επιδράσεις ανθρώπινων οικισμών και εγκαταστάσεων μεταξύ τους.
Σκοπός του χωροταξικού σχεδίου είναι η σωστή κατανομή στον ευρύτερο εθνικό ή γεωγραφικό χώρο όλων των δραστηριοτήτων του ανθρώπου (οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών κ. ά.) με σκοπό την καλύτερη ανάπτυξη και τη διατήρηση της ποιότητας του περιβάλλοντος.
Στοχεύει στη διαμόρφωση ενός χωροταξικού προτύπου ανάπτυξης, που θα είναι αποτέλεσμα μιας σύνθεσης παραμέτρων που πρέπει να προωθούν την ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική και οικονομική συνοχή και την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της χώρας.
Ένα χωροταξικό σχέδιο συντάσσεται πάντα από ομάδα επιστημόνων με διάφορες ειδικότητες (γεωγράφοι, γεωλόγοι, οικονομολόγοι, νομικοί, κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, τοπογράφοι κ. ά.). Το ρόλο των συντονιστών των χωροταξικών ομάδων παίζουν ειδικοί πολεοδόμοι με ειδίκευση στην πολεοδομία – χωροταξία.
Β) Γενικές Παρατηρήσεις – Προτάσεις
Διόρθωση του μοντέλου ανάπτυξης που αφορά την Ελληνική Περιφέρεια.
Είναι στην ουσία ένα πλαίσιο που δίνει έμφαση στις υποδομές και όχι ένα εργαλείο οργάνωσης σχέσεων όπως είδαμε και στην παράγραφο Α. Το συγκεκριμένο εθνικό χωροταξικό σχέδιο φαίνεται να έχει εκπονηθεί χωρίς επαρκείς χρόνους μελέτης και χωρίς την εξασφάλιση της απαραίτητης συναίνεσης ύστερα από διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς και εταίρους, χωρίς να γίνεται καθόλου λόγος για ισόρροπη ανάπτυξη της επαρχίας.
Το Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α., ιεραρχεί τον εθνικό χώρο σε 4 κατηγορίες πόλων-πόλεων:
1). Εθνικοί πόλοι-Μητροπολιτικά κέντρα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη).
2). Λοιποί εθνικοί πόλοι (5 πόλοι).
3). Δευτερεύοντες πόλοι (6 πόλοι , μεταξύ των οποίων η Καβάλα ).
4). Λοιποί δυναμικοί πόλοι (7).(Δράμα-Ξάνθη-Σέρρες κ.λ.π.)
Το Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α στην ουσία προωθεί την ανάπτυξη των δύο μητροπόλεων και των εθνικών πόλων αφήνοντας στο περιθώριο τους δευτερεύοντες πόλους και τους λοιπούς δυναμικούς πόλους. Έτσι λοιπόν αντί να οδηγηθούμε στη σύγκλιση οδηγούμαστε μαθηματικά στην απόκλιση και την υπανάπτυξη της περιοχής μας.
Το Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α έρχεται σε αντίθεση και με το ΕΣΠΑ το οποίο δίνει έμφαση στην Περιφέρεια της χώρας, εκτός και αν οι πόροι του Δ’- Κ.Π.Σ στραφούν προς τις δύο μητροπόλεις της χώρας. Υποβάθμιση της περιοχής μας σημαίνει ίσως λιγότερα κεφάλαια για ανάπτυξη.
Κατά την άποψη μας πρέπει να ανατραπεί και να βελτιωθεί κατά τέτοιον τρόπο που να βελτιώνει τα δεδομένα και τις προοπτικές ανάπτυξης της Ελληνικής Περιφέρειας.
Να προστεθεί στους εθνικούς πόλους το τρίπολο Δράμας -Καβάλας-Ξάνθης.
1) Η Υπερνομαρχία Πολιτών παρουσιάζοντας το περίγραμμα των θέσεών της για τις νομαρχιακές εκλογές του 2006,είχε σαφή και τεκμηριωμένη θέση για την στόχευση και την εξασφάλιση των προϋποθέσεων για την ανάδειξη των τριών νομών, ως κέντρου-πόλου σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τονίζοντας ιδιαίτερα τον μετασχηματισμό του υφιστάμενου αστικού συμπλέγματος της περιοχής, με κύρια έκφρασή του τα αστικά κέντρα Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης, σε Δίκτυο, συμβάλλοντας σ΄αυτό καθοριστικά και ο κατάλληλος χωροταξικός σχεδιασμός.
2) Σύμφωνα με το ΕΣΠΑ 2007-2013 η στρατηγική της περιφερειακής ανάπτυξης εστιάζεται στην διαμόρφωση ευρύτερων και ανταγωνιστικών ενοτήτων, όπως είναι και το τρίπολο Δράμας -Καβάλας-Ξάνθης, με την εφαρμογή μιας συγκεκριμένης αναπτυξιακής στρατηγικής και τη δημιουργία μικρότερων ανταγωνιστικών πόλων ανάπτυξης εντός του πόλου αυτού όπως είναι οι 3 πόλεις.
Επίσης η ίδια στρατηγική περιφερειακής ανάπτυξης του ΕΣΠΑ 2007-2013 διαρθρώνεται με την δημιουργία 12 πόλων ανάπτυξης στην Ελληνική επικράτεια, μεταξύ των οποίων το τρίπολο Δράμας -Καβάλας-Ξάνθης, και αναφέρεται σ’ αυτό, ότι είναι το σχήμα εκείνο που μπορεί να προκαλέσει την αειφόρο χωρική ανάπτυξη που να ικανοποιεί τους στόχους εκείνους που συνδέονται με την οικονομία, την κοινωνία, το περιβάλλον αλλά και με τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές προκλήσεις ως το 2015.
3) Υπάρχουν πολλές απόψεις που θεωρούν ότι με την εναρμόνιση Χωροταξικού και Ε.Σ.Π.Α. λύνεται το πρόβλημα. Το μόνο που διαφοροποιείται είναι η ένταξη της Δράμας και της Ξάνθης στην ίδια κατηγορία με την Καβάλα. Αναλύοντας την φιλοσοφία του Ε.Σ.Π.Α. θα δούμε και εκεί ότι το τρίπολο Δράμας –Καβάλας-Ξάνθης είναι στην τρίτη ταχύτητα όπως και στο Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α.
Παρατηρώντας τις εννέα (9) θεματικές ενότητες βάσει των οποίων και μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2007-2013(ΕΠΑ),θα γίνουν οι παρεμβάσεις, βλέπουμε ότι το συγκεκριμένο τρίπολο υστερεί σημαντικά σε ποιότητα κυρίως, αλλά και ποσότητα παρεμβάσεων-δράσεων σε σχέση με τους υπόλοιπους πόλους, οι οποίοι έχουν «καλύτερη μεταχείριση»,όπως και στο Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α.
Από τους 12 πόλους ανάπτυξης του Ε.Σ.Π.Α. οι Αθήνα,Θεσσαλονίκη,Πάτρα,Ηράκλειο-Χανιά,Λάρισα-Βόλος,Κομοτηνή-Αλεξανδρούπολη,Ιωάννινα οι 7 παίρνουν την «μερίδα του λέοντος» και έπονται οι υπόλοιποι.(Καταθέτουμε σχετικό αναλυτικό πίνακα)
4) Πρόταση μας δεν είναι μόνο να ενταχθεί στους εθνικούς πόλους ανάπτυξης (2η κατηγορία) το τρίπολο Δράμας -Καβάλας-Ξάνθης, έτσι ώστε να εναρμονιστεί τυπικά (να μην αποκλίνει) το Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α. με τις προβλέψεις του ΕΣΠΑ 2007-2013, όπως και με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για την Βιομηχανία, όπου και εκεί προβλέπεται ως πόλος ανάπτυξης το τρίπολο Ξάνθης-Καβάλας-Δράμας.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ:
α) Η τυπική εναρμόνιση ΓΠΧΣ-ΑΑ και ΕΣΠΑ ώστε να είναι υπαρκτό το τρίπολο και στο ΓΠΧΣ-ΑΑ.
β) Η ουσιαστική και πρακτική εναρμόνιση του τριπόλου στις ανάλογες θεματικές ενότητες που αντιστοιχούν στους 7 πρώτους πόλους του ΕΣΠΑ
Σημειώνεται ότι στο Ε.Χ.Σ οι προβλέψεις των τεσσάρων κατηγοριών πόλων ανάπτυξης είναι, κατά την άποψη μας, εναρμονισμένες με αυτές του ΕΣΠΑ 2007-2013 σε μεγάλο βαθμό όπως και με τις επιμέρους προβλέψεις των
επιμέρους ειδικών χωροταξικών πλαισίων.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου υπάρχουν και σοβαρές αποκλίσεις εντός ΕΣΠΑ. Οι Σέρρες αν και δυναμικός πόλος κατά το Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α. αγνοείται παντελώς από το ΕΣΠΑ σε αντίθεση με την Δράμα και Ξάνθη,που σχηματίζουν τρίπολο με την Καβάλα,αλλά είναι και πάλι στην Τρίτη ταχύτητα.
Είναι σαφώς πιο δύσκολο να πάμε στο τετράγωνο με την συμμετοχή και των Σερρών μια που δεν συμπεριλαμβάνονται ούτε στο σχεδιασμό του ΕΣΠΑ,αλλά και οι ίδιοι το απορρίπτουν ασυζητητί.
Αντίθετα η Δράμα και η Ξάνθη και στο σχεδιασμό υπάρχουν αλλά και οι ίδιοι το επιθυμούν.
Σοβαρό επιχείρημα υπέρ του τριπόλου είναι η συνάθροιση των μεγεθών Δράμας -Καβάλας-Ξάνθης, σε ένα μετρήσιμο σύνολο κρίσιμων στοιχείων (όπως γίνεται σε αρκετά δίπολα π.χ Κομοτηνή-Αλεξανδρούπολη, Ηράκλειο-Χανιά, Λάρισα-Βόλος κτλ), όπως –με βάση μετρήσεις- έκανε το ΕΣΠΑ 2007-2013.
Η συνάθροιση όλων των πληθυσμιακών, παραγωγικών, τεχνολογικών και επιστημονικών στοιχείων, είναι αυτά, που είναι αναγκαία για να πετύχουν τις ανάλογες συγκριτικές επιδόσεις σε επίπεδο ευημερίας, απασχόλησης αλλά και για την αντιμετώπιση των αναπτυξιακών προκλήσεων και προβλημάτων, όπως αυτές διαμορφώνονται σήμερα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Αρκεί να συμπεριληφθούν ή να αναβαθμιστούν στοιχεία τα οποία αγνοούνται στο Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α. και τα οποία παραθέτουμε στην συνέχεια.
Να προστεθούν οι πόροι της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής.
Δεν περιλαμβάνεται καμία περιοχή πολιτιστικής κληρονομιάς των τριών Νομών της Διευρυμένης και γενικότερα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στις πολιτιστικές περιοχές διεθνούς ή εθνικής εμβέλειας [(Άρθρο 10, Παρ. Β), Χάρτης 10 (Περιοχές φυσικού και πολιτιστικού πλούτου)].
Η Καβάλα δεν αναφέρεται ως «διεθνούς εμβέλειας»,ούτε καν ως εθνικής εμβέλειας παρά μόνο ως περιφερειακής εμβέλειας.
Όσον αφορά τον τουρισμό:
• Η περιοχή μας δεν αναφέρεται στις περιοχές που έχουν εξάρτηση από τον τουρισμό.
Η Καβάλα δεν αναφέρεται καθόλου στο κεφ. Ε παράγραφος 9-10-11 όσον αφορά την τουριστική δραστηριότητα.
Τροποποιήσεις σε Μεταφορές-Υποδομές-Επικοινωνία
Όσον αφορά το λιμένα:
• Δεν προβλέπεται αναβάθμιση του λιμένα Καβάλας, αναφέρεται μόνο σύνδεση του με το Β. Αιγαίο, Σποράδες και «το Αιγαίο γενικότερα».
• Δεν αναφέρεται η σύνδεση του λιμένα με το υπάρχον σιδηροδρομικό δίκτυο της περιοχής.
• Αναφέρει επίσης ότι το λιμάνι της Καβάλας μπορεί να εφοδιαστεί με «ελαφριές υποδομές» υποστήριξης τυποποιημένων εσωτερικών εμπορευματικών μεταφορών.
Όσον αφορά τον αερολιμένα:
• Προτείνεται ανάπτυξη του σε υποδομές και υπηρεσίες χωρίς να αναφέρεται σε αναβάθμισή του.
Όσον αφορά το σιδηροδρομικό δίκτυο:
• Αναφέρεται η «διερεύνηση της σκοπιμότητας, σε δεύτερη φάση υλοποίησης του άξονα Θεσ/νίκης – Αμφίπολης – Καβάλας – Ξάνθης».
• Καμία αναφορά στην βραχυπρόθεσμη σιδηροδρομική σύνδεση του νέου λιμανιού.
Όσον αφορά την ενέργεια και τις επικοινωνίες:
Η Καβάλα δεν αναφέρεται ως κόμβος υποδομών ενέργειας και επικοινωνιών
Η ένταξη του τριπόλου Δράμας-Καβάλας-Ξάνθης, στους Εθνικούς Πόλους, με την σύγχρονη αναβάθμισή του και στο Ε.Σ.Π.Α.(Ε.Π.Α.2007-2013), ώστε να κατατάσσεται στην πρώτη κατηγορία, σημαίνει και αυτόματη ενσωμάτωση των παραπάνω στοιχείων όπως και διόρθωση των παραπάνω παρατηρήσεων-ελλείψεων.
Εδώ πρέπει να προστεθούν μετά από κωδικοποίηση και τα ανάλογα στοιχεία από τους νομούς Δράμας και Ξάνθης.
Γ) Επίλογος -Συμπέρασμα
Χωρίς Ιεράρχηση το Χωροταξικό Σχέδιο
«Καλύτερα πλούσιος και υγιής παρά πτωχός και ασθενής».
Η γνωστή παράφραση της παλιάς παροιμίας θα ταίριαζε σαν προμετωπίδα στο Γ.Π.Χ.Σ.-Α.Α.. Πρόκειται για ένα κατάλογο από επιδιώξεις και στόχους, με τους οποίους εύκολα θα συμφωνήσει ο καθένας « μητροπολιτικός εθνικός πόλος –εθνικός πόλος-δυναμικός πόλος» κ.λπ.
Ταυτόχρονα προωθείται ο πολυκεντρισμός και η αποκέντρωση!
Δεν διευκρινίζεται όμως ποιοι στόχοι προηγούνται και ποιοι έπονται• δηλαδή, αν επιλέγεται ο πλούτος ή η υγεία.
Προφανώς επιθυμούμε και τα δύο.
Επειδή το ελληνικό κράτος δεν διαθέτει απεριόριστους πόρους, το νέο χωροταξικό δεν θα έχει καμία πρακτική αξία αν δεν ιεραρχηθούν οι στόχοι του.
Είναι, όμως, προφανές ότι η μεγάλη δυσκολία υπάρχει κατ’ αρχήν στην ιεράρχηση και όχι στην καταλογογράφηση.
Η ιεράρχηση είναι πολιτική παρέμβαση, η καταγραφή έργο μελετητικό.
Μεταξύ τους υπάρχει η άβυσσος που χωρίζει τη θεωρία από την πράξη.
Εφόσον παραμένουμε στην θεωρία, δεν είναι περίεργο ότι τα εκάστοτε χωροταξικά σχέδια συσσωρεύονται ανεφάρμοστα στα ράφια του Υπουργείου.
ΥΠΕΡΝΟΜΑΡΧΙΑ ΠΟΛΙΤΩΝ
Διάβασε τη συνέχεια...(more)
